Spektrum autyzmu a kariera: Jak badanie ADOS-2 pomaga lepiej zrozumieć siebie w środowisku zawodowym?
6 marca, 2025Czy masz wrażenie, że Twoje podejście do pracy różni się od większości współpracowników? Czujesz, że inaczej odbierasz relacje społeczne, szybciej się przeciążasz, a jednocześnie Twoje analityczne podejście czy dbałość o szczegóły wyróżniają Cię w zespole? Wiele kobiet przez lata nie zdaje sobie sprawy, że ich trudności w relacjach zawodowych, szybkie zmęczenie nadmiarem bodźców czy skłonność do perfekcjonizmu mogą wynikać ze spektrum autyzmu. Dopiero diagnoza – np. za pomocą badania ADOS-2 – pozwala im lepiej zrozumieć siebie, a co za tym idzie, efektywniej wykorzystywać swoje mocne strony w pracy i zapobiegać wypaleniu zawodowemu.
Spektrum autyzmu u dorosłych – jak się przejawia?
Autyzm przez lata był diagnozowany głównie u dzieci, a jego obraz w społeczeństwie często opierał się na stereotypach. Tymczasem wiele osób – zwłaszcza kobiet – dorastało bez świadomości, że ich sposób myślenia i odbierania rzeczywistości mieści się w spektrum.
W przypadku kobiet autyzm może wyglądać inaczej niż u mężczyzn, co sprawia, że często pozostaje niezauważony. Neuroatypowe kobiety mają większą zdolność do maskowania trudności – uczą się naśladować społeczne normy, analizować interakcje i dostosowywać się do oczekiwań otoczenia. Jednak ten proces pochłania ogromne pokłady energii, co w dłuższej perspektywie może prowadzić do przemęczenia i wypalenia.
Typowe cechy spektrum autyzmu u dorosłych kobiet to:
✔ Nadmierna analiza sytuacji społecznych – potrzeba dokładnego rozumienia zasad i reguł komunikacji, które dla innych wydają się intuicyjne.
✔ Skłonność do perfekcjonizmu – ogromne zaangażowanie w pracę, ale także trudności z delegowaniem zadań i nadmierna samokrytyka.
✔ Nadwrażliwość na bodźce – np. hałas w open space, światło jarzeniowe, wiele jednoczesnych rozmów w biurze.
✔ Silna potrzeba porządku i struktury – ustalone rutyny, schematy działania i konkretne procedury dają poczucie bezpieczeństwa.
✔ Szybsze przeciążenie – po intensywnym dniu w pracy pojawia się ogromne zmęczenie i potrzeba regeneracji w samotności.
ADOS-2 jako narzędzie diagnozy
Jeśli rozpoznajesz u siebie te cechy i zastanawiasz się, czy spektrum autyzmu może Cię dotyczyć, warto rozważyć profesjonalną diagnozę. Jednym z najczęściej stosowanych narzędzi diagnostycznych jest badanie ADOS-2 (Autism Diagnostic Observation Schedule – Second Edition).
To standaryzowane badanie, które polega na przeprowadzeniu serii zadań i rozmów, pozwalających ocenić zdolności komunikacyjne, umiejętności społeczne oraz specyficzne wzorce zachowań. Nie jest to test online ani kwestionariusz – wymaga spotkania z wykwalifikowanym diagnostą, który obserwuje reakcje badanej osoby w różnych sytuacjach.
Jak wygląda badanie ADOS-2?
- Badanie trwa od 40 do 60 minut.
- Obejmuje rozmowę oraz zadania dostosowane do wieku i funkcjonowania osoby badanej.
- Nie ocenia zdolności intelektualnych, lecz skupia się na sposobie komunikacji, interakcji społecznych i zachowaniach typowych dla spektrum autyzmu.
- Jest częścią szerszej diagnozy, obejmującej również wywiad kliniczny oraz analizę historii życiowej.
Diagnoza a kariera – czy warto wiedzieć?
Dla wielu kobiet pracujących na stanowiskach menedżerskich lub w środowiskach wymagających intensywnych interakcji społecznych diagnoza autyzmu bywa przełomowym momentem. Nie oznacza ona, że trzeba coś „naprawić” – wręcz przeciwnie, pozwala lepiej zrozumieć własne mechanizmy działania i świadomie nimi zarządzać.
Oto, jakie korzyści może przynieść świadomość bycia w spektrum:
✔ Lepsza organizacja pracy – zamiast dostosowywać się do oczekiwań innych, można stworzyć własne struktury pracy, które będą efektywne i zgodne z indywidualnym stylem funkcjonowania.
✔ Świadomość własnych granic – możliwość lepszego planowania odpoczynku i regeneracji, bez poczucia winy, że „powinno się” wytrzymać więcej.
✔ Unikanie wypalenia zawodowego – osoby neuroatypowe często dają z siebie „200%”, co prowadzi do szybkiego przeciążenia. Świadomość własnych potrzeb pozwala uniknąć nadmiernego eksploatowania zasobów.
✔ Wzmocnienie pewności siebie – diagnoza pozwala zrozumieć, że pewne trudności nie wynikają z braku umiejętności, lecz z innego sposobu przetwarzania informacji.
✔ Efektywniejsza komunikacja w zespole – informowanie współpracowników o swoich potrzebach (np. pracy w cichym środowisku, ograniczeniu spontanicznych spotkań) może poprawić komfort pracy.
Czy warto mówić o swojej diagnozie w pracy?
To indywidualna decyzja. Niektóre osoby uznają, że otwartość w tym zakresie pomaga im w budowaniu lepszych relacji zawodowych i uzyskaniu wsparcia. Inne wolą zachować tę informację dla siebie, wykorzystując diagnozę wyłącznie do wewnętrznej pracy nad swoimi mocnymi i słabymi stronami.
Warto jednak pamiętać, że coraz więcej firm wprowadza polityki inkluzywności, wspierające różnorodność neuroatypową w miejscu pracy. Świadomość tego, jak funkcjonujemy, pozwala na lepsze dopasowanie środowiska zawodowego do naszych potrzeb – a to klucz do satysfakcji i sukcesu zawodowego.
Diagnoza jako krok do lepszego życia zawodowego
Spektrum autyzmu nie jest przeszkodą w karierze – wręcz przeciwnie, odpowiednie zarządzanie własnymi zasobami pozwala osobom neuroatypowym osiągać doskonałe wyniki w pracy, zwłaszcza na stanowiskach wymagających analitycznego myślenia, kreatywności i umiejętności dostrzegania szczegółów.
Jeśli masz wrażenie, że Twój sposób funkcjonowania odbiega od typowych norm społecznych, a praca często Cię przeciąża, warto rozważyć diagnozę ADOS-2. Być może pozwoli Ci to spojrzeć na siebie z większą akceptacją i stworzyć warunki pracy, które będą wspierać Twój rozwój, a nie odbierać energię.
