Osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę mają wiele uprawnień wynikających z Kodeksu pracy. Między innymi dotyczą one urodzenia dziecka i sprawowania osobistej opieki nad nim. Zarówno dla mamy, jak i dla ojca dziecka przewidziano w przepisach odpowiednie urlopy: macierzyński i tacierzyński. Dowiedz się, jakie są warunki skorzystania z nich, a także jak długo można na takich urlopach przebywać.
Urlop macierzyński i tacierzyński w przepisach
O urlopach związanych z uprawnieniami rodzicielskimi pracowników traktują odpowiednie przepisy Kodeksu pracy (ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Dz.U. z 2018 r., poz. 917, ze zm.). Urlop macierzyński zgodnie z nimi jest obowiązkowym urlopem przysługującym każdej pracownicy, która urodziła dziecko. Rodzaj umowy o pracę nie ma tu żadnego znaczenia. Prawo gwarantuje mamom urlop macierzyński, który przeznaczony jest na zregenerowanie sił po porodzie oraz na sprawowanie opieki nad dzieckiem osobiście, przynajmniej w pierwszych tygodniach jego życia.
Nieco inny charakter ma natomiast urlop tacierzyński. Jak sama nazwa wskazuje, przysługuje on ojcom z tytułu przyjścia na świat ich potomstwa. Mają oni prawo do części urlopu macierzyńskiego matki, maksymalnie do 6 tygodni. Oprócz tego przysługuje im wyłącznie 2 tygodnie urlopu ojcowskiego. Tym samym za urlop tacierzyński należy uznać część urlopu macierzyńskiego, z którego jednocześnie rezygnuje matka. Co ciekawe, w przepisach Kodeksu pracy nie ma mowy o urlopie tacierzyńskim. Taka jednak nazwa weszła do powszechnego użycia.
Jaki wymiar mają urlop macierzyński i urlop tacierzyński?
Urlop macierzyński przysługuje w wymiarze:
- 20 tygodni – w razie urodzenia jednego dziecka,
- 31 tygodni – w razie urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
- 33 tygodni – w razie urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni – w razie urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
- 37 tygodni – w razie urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Tydzień urlopu macierzyńskiego odpowiada dokładnie 7 dniom liczonym od pierwszego dnia urlopu. Obowiązkowo matka po porodzie musi wykorzystać 14 tygodni urlopu, a później może zrezygnować z 6 kolejnych tygodni i wrócić do pracy. W takim przypadku pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzystać powinien pracownik-ojciec dziecka bądź ojciec, który w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przerwie dotychczas wykonywaną działalność zarobkową. Dlatego też wymiar urlopu tacierzyńskiego wynosi właśnie maksymalnie 6 tygodni.
Warunki korzystania z urlopów dla rodziców
Obowiązkowym urlopem dla pracownic, które urodziły dziecko, jest urlop macierzyński. Matka dziecka nie może zrzec się prawa do urlopu macierzyńskiego w zamian za ekwiwalent pieniężny. Musi go wykorzystać. Jedynie w określonych, opisanych wyżej, warunkach, z części tego urlopu skorzysta pracownik-ojciec dziecka, w ramach urlopu tacierzyńskiego. Jeśli matka dziecka w ogóle nie jest pracownicą, ale ojciec jest pracownikiem, można zastanowić się nad tym, aby to on skorzystał z urlopu tacierzyńskiego. Co ciekawe, w przepisach zawarty jest także wyjątek, według którego pracownik czy pracownica, którzy przyjęli dziecko na wychowanie, mogą skorzystać z urlopu macierzyńskiego lub tacierzyńskiego.
Jak skorzystać z urlopów macierzyńskiego i tacierzyńskiego?
Młoda mama, która chce skorzystać z uprawnienia do urlopu macierzyńskiego, powinna złożyć odpowiedni wniosek u swojego pracodawcy. Musi on zostać uwzględniony. Rodzice planujący po zakończonym urlopie macierzyńskim skorzystać z urlopu rodzicielskiego powinni złożyć wniosek do 21 dni po porodzie. Natomiast ojciec dziecka może skorzystać z urlopu tacierzyńskiego, jeśli złoży wniosek o taki urlop do swojego pracodawcy, a jednocześnie matka dziecka złoży pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego. Kobieta powinna to zrobić w terminie nie krótszym niż 7 dni przed powrotem do pracy, a pracodawca musi taki wniosek uwzględnić.
